De bouw van het langste zonnepark van Nederland langs de A58 in volle gang. Naar verwachting duren de werkzaamheden tot eind van dit jaar.
Boerenwormkruid tegen insecten en kwalen
Boerenwormkruid is in het wild vaak te zien langs bermen en in de natuur. In de maand augustus en ook wel september geeft het kruid prachtige gele bloemen die in platte schermen met tientallen bloempjes te zien zijn en wel tot een meter boven de andere kruiden uitsteken. Deze plant is ook te koop in tuincentra en kleuren ook de bordes van tuinen mooi groen en geel.
Boerenwormkruid
De bloemen zijn echter wel giftig door het giftige thujon dat vroeger gebruikt werd om o.a worm-afdrijvende eigenschap tegen spoel- en lintwormen. Ook was het kruid o.a in gebruik om een abortus op te wekken. Hoge doses veroorzaken krampen, buikpijn, duizeligheid en kunnen dodelijk zijn.
Insectwerende kruiden
Boerenwormkruid verspreidt een sterke, kamferachtige geur. Deze geur kan hinderlijk zijn in huis, maar helpt wel insecten te verdrijven. Het kruid werd vroeger en soms tot op heden gebruikt tegen overlast gevende insecten zoals vliegen, muggen, mieren, vlooien en wordt in kippenhokken gehangen tegen bloedluis. Als je ze laat drogen, kun je de bloemen als ze droog zijn verpulveren en over het terras verspreiden waar mieren zitten. De nuttige mieren houden het vaak voor gezien en gaan op een andere plek zitten in de tuin.
Boerenwormkruid was in het verleden als medicijn in gebruik tegen tal van kwalen en ziekten beelden tot het conserveren van dode lichamen, maar mag absoluut niet gebruikt worden bij een zwangerschap, ook niet voor langdurig gebruikt of als medicijn voor kinderen.
Recepten
Boerenwormkruid is te gebruiken tegen (lint)wormen en parasieten in het lichaam. Neem 30 gram gedroogd kruid op 500 ml gekookt water, Zeef het uit en drink ‘s avonds en ‘s morgens op nuchtere maag een kopje van dit kruidensap.
Tegen hoofdluizen: kook en zeef de bloemen van het boerenwormkruid en meng een deel boerenwormkruid met 2 delen appelazijn. Meng voor gebruik en breng het lauw aan op het haar van het hoofd. Laat het 30 minuten zitten en was het haar daarna uit. Doe dit twee weken later nog een keer. Bij uitwendig gebruik is het voor school gaande kinderen ook toepasbaar.
Menstruatiepijn & skin care
Tegen schurft, puistjes en sproeten: gebruik je een afkooksel van het kruiden blad met 500 ml water en 500 ml melk en laat het 15 minuten zachtjes koken en dan afkoelen. Zeef het en gebruik de vloeistof als een ochtendlotion. Het beste te bewaren in de koelkast.
Bij een pijnlijke menstruatie: neemt men 20 gram gedroogde boerenwormkruid bloemen en kook het in een halve liter water. Zeven en koel bewaren. Gebruik maximaal 2 kopjes per dag voor enkele dagen.
Reizigers positief over rookverbod in oktober op alle stations
Reizigers positief over rookverbod in oktober op alle stations in Nederland. Om stations volledig rookvrij te maken, was de NS al gestopt in April met de verkoop van tabak en sigaretten. In oktober gaat dat ook voor de perrons gelden.
Stations per 1 oktober rookvrij
ProRail is begonnen met de voorbereidingen om alle 390 rookpalen op het perron te verwijderen. Van de 400 stations in Nederland hebben er nog zo’n 100 rookpalen of roosters. Ook verwijderen we borden voor verlichte rookruimtes, passen we bestrating aan en ontwerpen we nieuwe borden volgens vernieuwde huisregels.
Gezonde voeding verbeterd je humeur
In Nederland zijn veel mensen die ongezond leven en roken en drinken. Ook er ook die te dik zijn en dat heeft vaak ook een oorzaak. Een van de redenen dat veel mensen veel roken, drinken is om je stemming te verbeteren. Alcohol en rookwaar beïnvloeden je stemmingswisseling en geven een positief gevoel. Je wordt door de verslavings-effecten hiervan door de hersenen beïnvloed en aangemoedigd. Ook bij suikers en vetten geven de hersenen een signaal af dat verzadigd ben en je goed voelt. Hierdoor worden vaak de dikmakers door de hersenen aangemoedigd om vetreserves aan te leggen voor tijden dat de natuur minder voedsel te bieden heeft. Ja, ons lichaam staat nog steeds in de oerstand.
Een te lage bloedsuikerspiegel kan leiden tot prikkelbaarheid en stemmingswisselingen. Vooral de pieken die veroorzaakt kunnen worden door suikers en de daarop volgende daling van de bloedsuiker, maakt dat je bloedsuikerspiegel schommelt en je snel weer bij gaat eten (tussendoortjes) omdat vooral de daling een slap gevoel geeft. Meestal geven suikers na bijvoorbeeld te veel melkchocola een piek in de bloedsuikerspiegel en daarna vervalt deze weer naar een dieptepunt, waardoor je geneigd bent om opnieuw Chocola te gaan eten.
Ongezond voedsel kan zo als we weten, ook ernstige gevolgen hebben, indien je deze voor langere tijd eet of drinkt, maar worden vaak bij futloosheid, stress, verveling en spanning gebruikt om je beter te voelen. Dat het je stemming beïnvloed is vaak een oorzaak dat mensen er te lang of te veel van eten. De hersenen geven een positief signaal af bij suikers en vetten. Ze geven het lichaam energie waardoor je weer beter voelt en verder kunt. Het is dus niet raar dat mensen te dik worden die hun stemmingswisselingen zo de baas willen zijn. Suiker en suikerhoudende, calorierijke voeding is dus vaak de oplossing voor veel mensen om hun stemming en energie balans op peil te houden, maar hebben van zichzelf ook weer negatieve effecten. Dit kan worden tegengegaan indien je gezond voedsel en tussendoortjes neemt. Uit onderzoek is gebleken dat je met gezond voedsel de stemming kan beïnvloeden. Met gezond voedsel zorg je namelijk dat de aanmaak van neurotransmitters in de hersenen worden gestimuleerd. De neurotransmitters zijn belangrijk om je goede humeur op peil te houden. Wat je bij alle vormen van depressie namelijk gebeurd is, dat er een daling is van neurotransmitters. Dit zijn stofjes als serotonine en dopamine die een belangrijke functie hebben op het gebied van emoties. Het is dus zaak een dieet te volgen dat de aanmaak van deze neurotransmitters stimuleert. Maar wat kan je dan het beste eten? En wat niet? Hieronder geven we een aantal voorbeelden van gezond voedsel ter vervanging van het ongezonde voedsel of de dikmakers. Wel moet gezegd worden dat ook in gezond voedsel koolhydraten, vetten en suiker zitten die je te dik kunnen maken bij overmatig gebruik. Alleen in combinatie met juiste hoeveelheid gezond voedsel en voldoende bewegen, kunnen ze je stemming verbeteren, je bloedsuikerspiegel stabiel houden en gezondheid verbeteren.
Koffie
De cafeïne in koffie voorkomt dat adenosine, een verbinding aan gaat met de hersenreceptoren die vermoeidheid bevorderen. Hierdoor neemt de alertheid en aandacht toe en vermoeidheid af. Bovendien verhoogt het de afgifte van stemmingsverhogende neurotransmitters, zoals dopamine en noradrenaline. Neem niet meer dan twee of drie kopjes koffie per dag.
Zwarte chocolade
Chocolade is rijk aan vele stemmingsverhogende stoffen. De gelukmakende stofjes als theonomie en N-acylethanolamine, flavonoïden en cafeïne zorgen voor een geluk makend gevoel dat afgegeven wordt door de hersenen. Pure chocolade is veel beter dan melkchocolade. Er zitten geen of nauwelijks toegevoegde ingrediënten in zoals suiker en vet en bevat meer flavonoïden. Neem elke dag 1-2 kleine blokjes (met 70% of meer cacaobestanddelen) per keer en niet meer omdat het een calorierijk voedingsmiddel is.
Bananen
Bananen bevatten veel vitamine B6, wat helpt bij de synthese van stemmingverhogende neurotransmitters zoals serotonine en dopamine Bovendien zitten er vezels en suikers in die een goede combi vormen. Door de vezels komt de suiker langzaam vrij in de bloedbaan, waardoor de bloedsuikerspiegel stabiel blijft en het humeur wordt verbetert. Een banaan in combi met ander fruit per dag is voldoende.
Haver
Haver, een volkorengraan en zit in havermout, muesli, granola en brood. Het vormt vaak met andere granen een uitstekende bron van vezels. Vezels helpen de vertering van koolhydraten te vertragen, waardoor suiker geleidelijk aan vrijkomt in de bloedbaan, zodat je energieniveau stabiel blijft.
Gefermenteerde levensmiddelen
Darmen reageren vaak negatief op spanning of stress. Omgekeerd helpen vezelrijke producten of gefermenteerde voedingsmiddelen ervoor dat de darmen gezond bacterie leven geven en het humeur verbeteren. Gefermenteerde voeding als yoghurt, zuurdesembrood en zuurkool, kunnen de darmgezondheid en het humeur verbeteren. Door het fermentatieproces kunnen levende bacteriën in dit soort voedsel beter gedijen en de groei van gezonde bacteriën bevorderen. Deze laatste kunnen in de darm het serotoninegehalte verhogen. Serotonine is een neurotransmitter die je stemming, stressrespons, eetlust en seksuele drift beïnvloed. Tot 90% van de serotonine in je lichaam wordt geproduceerd door je darmmicrobioom, de verzameling gezonde bacteriën in je darm.
Omega 3-vetzuren
Deze vetzuren vormt een groep essentiële vetten die je via je voeding moet verkrijgen, omdat je lichaam ze niet zelf kan aanmaken. Vette vissen zoals zalm en witte tonijn zijn rijk aan twee soorten omega 3-vetten – docosahexaeenzuur (DHA) en eicosapentaeenzuur (EPA) – die gekoppeld zijn aan afname van depressie. Wilde zalm en kleine vissoorten bevatten minder zware metalen, plastics en antibiotica en zijn dus gezonder dan de kweekvis en grotere vissoorten.
Groente en fruit
Uit studies is gebleken dat gezond eten zoals groente en fruit, gekoppeld is aan een afname van depressie. De antioxidanten in groente en fruit helpen bij het beheersen van ontstekingen, die gepaard gaan met depressie en andere stemmingsstoornissen. Met name bessen bevatten een breed scala aan antioxidanten en fenolverbindingen, die een belangrijke rol spelen bij de bestrijding van oxidatieve stress – een disbalans in je lichaam door schadelijke stoffen. De natuurlijke kleurstoffen anthocyanen, die bij bessen een blauwe kleur geven zijn rijk aan anthocyanen, dat een veel lager risico op depressieve symptomen geeft.
Kabinet maakt vervroegd einde aan nertsenhouderij in Nederland
In maart volgend jaar (2021) moeten alle nertsenhouderijen in Nederland stoppen. Dat is drie jaar eerder dan gepland. De afgelopen tijd zijn ruim eenenveertig bedrijven getroffen door het coronavirus en daar zijn de nertsen allemaal geruimd.
Nertsenfokkerijen met coronabesmettingen worden geruimd
De vervroegde beëindiging van de nertsenhouderij is het gevolg van de uitbraak van het coronavirus op veel nertsenhouderij in Nederland. Het kabinet trekt honderdtachtig miljoen euro uit om de laatste 120 nertsenhouderijen uit te kopen.
Duizenden perenbomen gratis voor Bredanaars
Normaal gesproken worden bomen verkocht aan fruittelers, maar door de coronacrisis is dit onmogelijk en is er een overschot. Duizenden perenbomen gratis voor Bredanaars.
Je tuin opfleuren met een perenboom
In koelhuizen door heel Nederland liggen ongeveer 150.000 perenbomen klaar om gepland te worden. Zodra ze naar buiten komen, beginnen ze bladeren te krijgen en hebben ze onmiddellijk water nodig.
Dit doen we omdat wij geloven dat bomen planten dé oplossing is om klimaatverandering tegen te houden, de biodiversiteit te herstellen en een handelingsperspectief te bieden.
Door de grote drukte vrijdagmiddag is het echter niet meer mogelijk om een gratis perenboom te gaan halen bij de boerderij de Hoeve Overa in Breda!
Extreme droogte 2020 veroorzaakt veel dode bomen
Onze mooie natuur moet het als indirect gevolg van de vervuiling, opnieuw ontgelden vanwege de opwarming van de aarde. In de Nederlandse bossen lijkt het net herfst: vele bomen en struiken zijn verdord en de grond is kurk droog. De buitengewone droogte heeft ook dit jaar 2020, weer zijn tol geëist voor miljoenen bomen. Veel bladeren en naalden in bossen zijn bruin gekleurd als gevolg van de droogte en vooral bij naaldbomen is er vaak ook een aantasting te zien van o.a de letterzetter. Kleine gaatjes in het schors zijn al tekenen dat er duizenden kevertjes actief zijn. Onder de schors laag vreten ze kronkelige gangen en vandaar ook de naam letterzetter. De kevertjes van de letter zetter verstoren hierdoor de sapstroom die onder de schors zit, waardoor de boom langzaam, maar zeker dood gaat.
De droge zomers van 2018 en 2019 hebben er voor gezorgd dat het grondwater al te laag was in de bodem en veel bomen dood gaan, omdat ze geen water genoeg hebben. Overal in het land zijn er in tuinen, langs wegen en vooral in bossen de gevolgen hierdoor zichtbaar. De klimaatverandering is nu in Nederland een bittere realiteit aan het worden en veel agrarische bedrijven en boswachterijen ‘luiden dan ook de noodklok‘. We zien hevigere hoosbuien en onweersbuien, maar ook steeds langere perioden van droogte. Om de gevolgen hiervan te beperken, moet Nederland klimaatbestendiger worden. Er zijn grote investeringen nodig om de waterhuishouding in het land anders in te richten. Bij de hoosbuien stroomt alles vaker over en om dit tegen te gaan zullen o.a burgers hun tegels in de tuin moeten gaan vervangen voor groen, om het water langer vast te houden. Ook de gemeentes moeten meer waddles of sloten aan aanleggen, om de riolering te ontlasten bij stortbuien.
Tegen droogtes ten gevolgen van de klimaatveranderingen zullen ‘wij Nederlanders‘, die altijd tegen het water hebben ‘gevochten’,ook maatregelen moeten nemen. Een daarvan is door droogte bestendige bomen en planten rassen aan te planten, maar dat kan ook zijn dat we onze w.c niet langer met schoon drinkwater door blijven spoelen etc.
Al enige jaren is de grondwaterstand zo’n 30cm tot een meter lager dan normaal. Een goede grondwaterstand krijg je niet na een week regen, maar is wel noodzakelijk om (grote) bomen van water te voorzien. De gevolgen hiervan zijn dat bomen door de droogte kwetsbaar worden en niet langer weerstand kunnen bieden tegen insecten en of dood gaan. Als bomen of struiken doodgaan is dit vaak een gevolg van uitdrogen en indirect door insecten. Iedere boom of struik heeft bij droogte wel zijn eigen overlevingsstrategie om een droogte periode te overleven. Sommige laten een deel van het blad vallen of een deel van de vruchten. Bij sommige bomen die de droogte willen overleven nemen de levensprocessen in boom of struik geheel af, laat de boom zijn bladeren vallen en gaat hij in ruststand. Blijft de droogte te lang aanhouden (voor enkele jaren), dan kan de boom niet voldoende reserves opbouwen voor nieuw blad te ontwikkelen met als gevolg dat ze verder verzwakken, wegkwijnen of helemaal uitdrogen of dood gaan. Een reus van een boom heeft in de zomer wel 1000 liter per dag nodig. Een volwassen populier zelfs 1500 liter. Dat is weer is wat anders dan de 2 liter die wij per dag nodig hebben aan water. De vruchten En bladeren kosten Bij een aanhoudende droogte of lage grondwaterstand, te veel water en energie. Door de bladeren vindt tenslotte de verdamping plaats. Dit is ook de reden waarom bomen en struiken hun blad in de herfst laten vallen. Als het water in de grond bevroren raakt of de bladeren bevriezen, kan een boom geen water opnemen door de wortels. Wel kan hij water door het blad verdampen en zo afsterven door uitdroging. Wordt het blad geel of bruin, dan kan de boom nog wel in leven zijn. De boom stoot blad af om te overleven en is in ruststand. Controleer na enkele weken of de tak nog in leven is. Krab met uw nagel de tak een beetje aan. Tref je dan een wit-groene onderlaag aan, dan leeft de boom nog. Is het hout droog en breekt het gemakkelijk door midden dan is hij dood. Vaak herstelt de boom weer als er voldoende water wordt gegeven.
Aanplanten Van nieuwe bomen Let erop dat de grond niet te nat of te droog is. Vooral bij nieuwbouw huizen geeft dit vaak problemen. Om het vochtgehalte van de grond te controleren kun je bij met een grondboor een gat boren van ca. 50 cm diep. Neem de onderste grond uit de boor en knijp erin. Als er net geen water uitsijpelt, is de grond nat genoeg. Loopt het zand uit je hand als een zoutvaatje dan is het te droog. Ook harde klei die droog aanvoelt, is een teken dat de grond te droog is. Dit is belangrijk om te weten, daar een boom die ca. drie dagen te nat staat, al het loodje kan leggen. Bomen die te droog staan krijgen eerst slap blad, bruine randen en vervolgens verdorde (gele/ groene) bruine bladeren. Op iedere plek in de tuin kan het vochtgehalte verschillen. In het voorjaar komen planten of nieuwe aanplant van bomen nogal eens te droog te staan door de zon en schrale wind. Let in deze tijd van het jaar extra goed op, want binnen een week kan de grond zo opdrogen dat er watergegeven moet worden! De voorjaarsvakantie is vaak een beruchte periode. Tot drie jaar na het planten hebben planten bijzondere aandacht nodig.
Het neerslagtekort in Nederland in 2020 is 251 millimeter. Daarmee behoort 2020 tot één van de droogste jaren ooit. Het neerslagtekort is hoger dan 5 procent van de droogste jaren, sinds het begin van de metingen. In 1976 beleefde Nederland zijn droogste jaar met een neerslagtekort van 361 millimeter. Bron: KNMI
Voedingsvezels verminderen het risico op hart- en vaatziekten
Om gezond te blijven hebben we elke dag ongeveer 35 -40 gram vezels nodig. Maar 1/4 van de Nederlandse bevolking voldoet aan deze richtlijn. Omdat de meeste mensen te weinig vezels binnen krijgen, lopen ze daardoor meer risico op het krijgen van verstopping van de darmen. Het is zelfs aangetoond dat het binnenkrijgen van voldoende vezels een beschermend effect heeft op het krijgen van darmkanker. Vezels zorgen ook voor een langdurig verzadigd gevoel waardoor je minder snel weer trek krijgt. Zo zul je je na het eten van een volkorenbrood, minder snel honger krijgen in vergelijking met dezelfde hoeveelheid witten brood.
Welke producten bevatten veel voedingsvezels
Volkorenbrood: bevat de volledige graankorrel en is inclusief het kaf en het vlies waar de extra vezels in zitten. Bruinbrood wordt niet gemaakt van volkorenmeel en bevat daardoor de helft minder vezels.
Zilvervliesrijst: in zilvervliesrijst zit in tegenstelling van witte rijst het vlies van de rijst nog om de rijstkorrel. Juist dit vlies bevat de meeste vezels en bovendien meer vitaminen en mineralen.
Groente en fruit: Per dag moet je minimaal 250 gram groente en twee stuks fruit eten om gezond te blijven. Het helpt je ook een heel eind op weg om voldoende vezels binnen te krijgen. Je hebt vast wel eens iemand horen zeggen dat een banaan zorgt voor ‘verstopping’, maar dat is echter niet waar omdat een banaan rijk aan fermenteerbare vezels die de darmfunctie juist stimuleren. Een appel bevat ook veel vezels maar appelsap daarentegen bevatten geen vezels. Dit komt omdat de vezels achter blijven bij het persen van het sap achter blijven in het pers apparaat. Het wordt helemaal bijzonder als je bedenkt dat er voor het glas appelsap bijna drie appels nodig zijn. Appelsap drinken betekent veel suiker binnenkrijgen en geen vezels.
Pasta: witte gries, volkoren spelt en haver zijn de verschillende haversoorten die gebruikt worden om pasta te fabriceren. Witte pasta is niet ongezond en wordt gemaakt van witte gries korrel. Volkorenpasta wordt gemaakt van volkoren tarwegries. Volkorenpasta krijgt hierdoor een donkerdere kleur, een iets andere smaak en bevat maar liefst vier keer zo veel vezels.
Peulvruchten: witte, bruine of zwarte bonen, kidneybonen, linzen, en kikkererwten bevatten veel vezels. Ze zijn ook goede vleesvervangers.
Noten: Elke dag een handje ongezouten noten is goed voor de gezondheid. Ze bevatten vezels en gezonde vetten. Drink voldoende water daarbij. Vezels binden vocht en houden zo de ontlasting soepel. Het is altijd belangrijk dat je ook hiervoor voldoende water drinkt.
Een goede ontwikkeling van een kind kan niet zonder natuur
Gezonde lucht, mentale rust, bewegen, het luisteren en zien van vogels etc. is natuurlijk goed voor elk mens om mentaal en fysiek weer gezond te worden. Maar hoe zit het met kinderen die vaak te veel binnen zitten of in de stad wonen? Kinderen die opgroeien op een boerderij staan dichter bij de natuur dan kinderen die in een stad opgroeien en dat heeft wel degelijk invloed op hoe een kind deze wereld beleeft.
Omdat de mens deel uitmaakt van de natuur, is het belangrijk daar op jonge leeftijd ook deel vanuit te laten maken. Het heeft geen uitleg nodig dat kinderen schone lucht nodig hebben en de ‘groene ruimte’ nodig hebben om samen te kunnen of leren spelen. Juist op jonge leeftijd is het belangrijk voor kinderen om kennis te laten maken met dieren en natuur. Zorg dat kinderen zich op een goede manier vrij kunnen ontwikkelen en ze vertrouwd raken met dieren en de natuur zodat ze deze ook gaan respecteren. Gewoon met een netje bij een slootje, met een rubberbootje ( beiden met een waakzaam en toeziend ouder) op een natuurplas, lopen en spelen in het bos, het ontspannen mee wandelen (zonder telefoon), het maakt dat je kind gezond blijft, maar ook kan ontspannen en ontwikkelen. Helaas gebeurt het veel te weinig en dat kan gevolgen hebben voor het kind voor de rest van zijn leven. Hoe eerder hij contact maakt met de natuur, hoe beter!
Groene opvang om kinderen dichter bij de natuur te brengen
Er zijn natuurlijk ouders genoeg die hun kinderen mee nemen naar een kinderboerderij, park of bos, maar niet iedereen heeft daar altijd voldoende tijd voor of mogelijkheid toe. Zo is het belangrijk kinderopvangorganisaties wel kinderen mee nemen in de natuur of daarmee kennis maken.
Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat natuurbeleving en buitenspelen een positieve bijdrage kunnen leveren aan een gezonde ontwikkeling van kinderen. Echter de meeste wetenschappelijke studies naar de relatie tussen kind en natuur zijn uitgevoerd met kinderen ouder dan vier jaar. Zo is echter nog weinig kennis beschikbaar over de betekenis van natuur als pedagogische ruimte voor het jonge kind. Peuterspeelzalen of kinderdag verblijven zouden zich daar meer bewust van moeten zijn en hier meer in moeten investeren om kinderen mee te nemen. Ook kan je de natuur dichter bij de opvang of school halen door bomen aan te planten of natuurtuintjes aan te leggen.
Jonge kinderen worden helaas nog onvoldoende gestimuleerd om in de natuur te spelen of zich daar mee een te laten voelen. Momenteel zijn er weinig studies die een koppeling maken tussen een groene buitenruimte bij opvanglocaties en de kwaliteit van de dagopvang. Bovendien zijn de huidige impulsen vanuit onderzoek en scholing ontoereikend om pedagogische beroepskrachten te ondersteunen in een pedagogisch gebruik van de groene buitenruimten en tevens inzichtelijk maken in hoeverre dit het welzijn en de ontwikkeling van persoonlijke competenties van jonge kinderen bevordert, en daarmee de kwaliteit van de opvang vergroot.
De SZW (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) regelt zaken die te maken hebben werkgelegenheid, als inspectie dienst op kinderarbeid of veilig werken. Kortom ze houden de controle op sociale zaken en bewaken of het werk eerlijk, gezond en veilig gebeurt. Als de werkomstandigheden onveilig, onderbetaald of ongezond zijn, grijpen ze in, maar ook wanneer er sprake is van pestgedrag op de werkvloer of afgeweken wordt van de maximale werktijden of minimum loon kunnen ingrijpen. Maar er wordt ook aandacht besteed aan de kwaliteit van zorg en om een juist pedagogisch te scheppen zoals bij de kinderopvang. Zo stelt het ministerie van SZW de komende jaren subsidie beschikbaar voor een onderzoeksprogramma voor ‘groene’ kinderopvang en de wetenschap, om tot betere inzichten te komen wat werkt en wat niet en waarom. De Hogeschool Leiden, de Vrije Universiteit Amsterdam en onderzoeksbureau NatuurVoorMensen hebben hiervoor een onderzoeksvraag opgesteld.
Samen wandelen, fietsen, naar het strand of naar het bos
Naar buiten gaan is voor kinderen belangrijk! Als kinderen meer in de natuur doorbrengen, ontwikkelen zij respect voor het milieu. Ze leren het milieu te waarderen en zich er misschien zelfs over te ontfermen. En misschien wel de belangrijkste reden: de natuur geeft kinderen – en ons natuurlijk ook – het gevoel van vrijheid. In de natuur zijn er geen verplichtingen, oordelen of richtlijnen. Deze vrijheid kan aanstekelijk werken en het leidt vaak tot het waardevolle gevoel van geluk en blijdschap en betere ontwikkeling van het kind.
Sommige bergen blijven groeien
Toen in 1953, pioniers Edmund Hillary en Sherpa Tenzing Norgay hun vlag in de top van de Everest zetten, was de de top 40 centimeter kleiner dan nu. De oorzaak hiervan is dat de tectonische platen van de aardkorst botsen, waardoor de berg (ondanks de erosie die ook plaats vindt) nog steeds groeit. De Everest is de hoogste landberg, met een Hoogte van 8848 meter. De hoogste berg ligt echter in zee en vanaf de voet tot de top meet de Mauna Kea berg in Hawaii 10.200 meter. Maar slechts 4200 meter steekt boven de zeespiegel uit.
Het ontstaan van bergen
De aarde is te vergelijken met een ei met eigeel als kern, eiwit als mantel en de schil als korst. De kern neemt 16% in van het volume, de aardmantel 83% en de korst is relatief dun en maak maar 1% van het volume uit van het volume van de aarde. De omtrek van de aarde is iets meer dan 40.000 km. Het aantal kilometers van de doorsnede van de aarde is 12.742. Vloeibaar gesteente ligt op ongeveer op zo’n 35 kilometer diepte. Zo dik is de aardkorst gemiddeld op de continenten. De diepste mijn is 2,7 kilometer, de diepste boring twaalf kilometer. Een probleem is dat het op grote diepten steeds warmer wordt, gemiddeld stijgt de temperatuur twintig graden per kilometer. Een mijnwerker moet dus na drie kilometer een hittebestendig pak aan.
De aarde is een planeet die nog steeds aan het afkoelen is
Op 35 of 40 km diepte is er vloeibaar gesteente te vinden ofwel magma. De aardkorst drijft op deze vloeibare magma. Eens vormden onze continenten tot zo’n 150 miljoen jaar terug een grote landmassa: het oercontinent Pangea. Hierna brak dit grote continent in stukken. Deze stukken dreven uiteen door de bewegingen van de aardplaten. Het bewijs hiervan is dat de verschillende continenten als een legpuzzel in elkaar passen. Dat zie je bijvoorbeeld goed als je de westkust van Afrika bekijkt; die past precies in de lege plek tussen Noord- en Zuid-Amerika. Nu bestaat de aardkorst uit vijftien grote stukken of wel aardplaten. Sommige daarvan zijn volledig bedekt met water op anderen bevindt zich land.
Bergen en troggen ontstaan door tectonische verschuivingen
De aardplaten die onder elkaar schuiven veroorzaken oceaantroggen. Sommige aardplaten botsen en zo ontstaan bergen. Soms komen aardlagen die diep in de oceaan liggen door een botsing van de aardplaten over een periode van miljoenen jaren boven op de berg te liggen. Zo zijn er fossielen van zeeleven soms op duizenden meters hoogte op de berg terug te vinden. De gesteente waar deze fossiele zeediertjes of planten in terug te vinden vormen het kalkgesteente of sedimentaire gesteente. De laag van dode kalkdiertjes vormen onder druk het sedimentaire gesteente.
De Himalaya
Het Himalaya gebergte is ooit ontstaan is door de beweging van de aardplaat waar zich India op bevindt, dat botst tegen het Aziatische continent. De beweging is soms door aardbevingen waar te nemen, maar de hoogte is minimaal en het gaat om enkele centimeters per jaar. Een mensenleven is relatief kort op de geologische tijdschaal. Als we niet in honderden, maar in miljoenen jaren denken, kunnen we ook beter begrijpen waarom het Himalaya gebergte boven 8000 meter reikt. De scherpe bergtoppen laten weten dat er nog steeds groei is, wanneer ze afgerond zijn dan is de erosie groter dan de groei en worden de bergen kleiner.
De Alpen en Pyreneeën groeien ook nog steeds
Over het algemeen maken we een onderscheid tussen jonge gebergten en oude gebergten. In Europa zijn de Alpen en de Pyreneeën goede voorbeelden van jonge gebergten. De Pyreneeën zijn ontstaan door het botsen van Spanje Portugal, Andorra en Gibraltar die op de Iberische aardplaat liggen, tegen het Europese plaat. De krachten die hier mee gepaard gaan dwingen de aardkorst omhoog te plooien waardoor de Pyreneeën nog steeds groeien.
De Alpen
De Alpen worden jaarlijks gemiddeld 1,8 millimeter hoger en bewegen een halve millimeter naar het noordoosten. De Alpen spreiden zich over acht staten: Italie, Oosterijk, Frankrijk, Zwitserland en o.a Duitsland. De bergketen is circa 30 miljoen jaar geleden ontstaan, doordat de Afrikaanse en Europese tectonische plaat tegen elkaar botsten en dat nog steeds voorzetten. Dit heeft er in de loop der jaren voor gezorgd dat er bergen ontstonden waarvan sommigen wel bijna 5.000 meter hoog zijn (de Mont Blanc is net iets minder hoog, nl. 4.810 meter). Op de Matterhorn bestaat deels uit het sedimentair gesteente, afkomstig van oeroude zeeën. Dit metamorfisch gesteente Is afkomstig van de Afrikaanse plaat dat naar de top werd geduwd toen deze plaat botste met de Europese. Momenteel groeien de alpen nog steeds en worden afgesleten door gletsjers.
Aantal gesteente dat is ontstaan door is door druk of hitte in de aardkorst
Gesteente zijn in drie groepen op te delen:
A. stollingsgesteente wat is ontstaan door het stollen van magma of lava.
B.Sedimentaire gesteenten worden gevormd door sedimentatie of afzetting van materialen na erosie.
C. Metamorfe gesteenten worden gevormd door het blootstellen van gesteenten aan hoge temperatuur of druk (diep in de aardkorst).
Stollingsgesteenten
Stollingsgesteenten ontstaat door het stollen van magma of lava. Magma is onderhevig aan diverse processen voordat het stolt, wordt uitvloeiingsgesteente genoemd. Voorbeelden van uitvloeiingsgesteenten zijn basalt, andesiet en obsidiaan.
Enkele voorbeelden van dieptegesteenten zijn graniet en gabbro, ganggesteenten doleriet of granofier.
Sedimentaire gesteenten
Geërodeerd gesteente die die door water, wind, zon, ijs e.d zijn vrijgekomen, worden vaak door rivieren, wind en ijs getransporteerd en afgezet in lagen. Dit afzettingsproces wordt sedimentatie genoemd, en het materiaal, noemen we sedimenten. Wanneer deze in de loop van de tijd uitharden tot gesteenten, spreken we van sedimentaire gesteenten. Zo ontstaat zandsteen uit sedimentaire zandafzettingen, kleisteen uit klei en conglomeraat uit grindafzettingen. Er zijn ook sedimentaire gesteenten die op andere manieren ontstaan. Zo kan bijvoorbeeld plantaardig materiaal (veen) verharden tot bruinkool of steenkool.
Metamorfose gesteente
Ook heb je metamorfose gesteente dat ook ontstaat door het schuiven van aardlagen over of onder elkaar. Hierdoor komt het (sediments)gesteenten dieper in de aardkorst te liggen en vervormd onder zeer hoge druk, eventueel gecombineerd met een hoge temperatuur. Zo verandert sedimentair gesteente metamorfose gesteente als kleisteen in leisteen. Sedimentair zandsteen in kwartsiet, kalksteen in marmer, stollingsgesteente graniet in gneis en steenkool in grafiet.
De Zeven continenten
De aardplaten met land steken boven de zeeën uit en vormen de zeven continenten: Europa, Afrika, Azië, Noord-Amerika, Australië en Antarctica. Ze zijn meestal omgeven door water, waardoor er duidelijke landgrenzen zijn. Bij het continent, Zealandia, is het echter anders, en 95% van de gigantische landmassa is volledig bedekt door de Zuidelijke Grote Oceaan. Alleen de hoogste bergen steken boven het water uit. Zij vormen samen het noordelijke en zuidelijke eiland van Nieuw-Zeeland en Nieuw-Caledonië. Omdat de dunne aardkorst op de aardmantel drijft, zijn de aardplaten voortdurend in beweging. Ze botsen, drijven uit elkaar of schuren tegen elkaar aan. De continenten zijn daardoor voortduren in beweging! Noord-Amerika, bijvoorbeeld, drijft elk jaar 3 cm verder weg van Europa.
Aantal gesteente dat is ontstaan door is door druk of hitte in de aardkorst
Basalt is een vulkanisch stollingsgesteente dat gevormd wordt door de stolling van lava. De stolling van het basalt vindt plaats aan het aardoppervlak en daarom is basalt een uitvloeiingsgesteente. Door de snelle afkoeling zijn er geen grote kristallen gevormd en is het gesteente alleen donker gekleurd en bovendien zeer hard vulkanisch gesteente. Soms vormen ze zeshoekige zuilen die vaak worden gebruikt bij zeeweringen.
Graniet is evenals basalt een magmatisch gesteente. Het is door stolling ontstaan uit langzaam afkoelend magma. Magma is een stroperig vloeibaar gesteente. Bij de afkoeling ervan ontstaan uiterst kleine kristalkiemen die uitgroeien tot groterekristallen. Graniet is dus een stollingsgesteente dat opgebouwd is uit kristallen van een aantal soorten mineralen. Granieten ontstaan op kilometers diepte in de aardkorst, vandaar dat men het gesteente ook wel dieptegesteente of plutoniet noemt.